Tworzywa sztuczne są chętnie wykorzystywane do produkcji wielu przedmiotów codziennego użytku. Efektem popularności jest ogromna ilość długo rozkładających się odpadów. Zanieczyszczenie środowiska to jedno z największych wyzwań naszych czasów. Oddziałuje negatywnie na wszystkie elementy przyrody – w tym wodę. Niewidoczne gołym okiem cząsteczki przenikają do źródeł i zbiorników.
Czym jest mikroplastik i w jaki sposób trafia do wody?
Powstaje w wyniku rozpadu plastikowych przedmiotów pod wpływem czynników atmosferycznych, promieniowania UV lub mechanicznego ścierania. Pochodzi z rozpadających się butelek, foliowych opakowań oraz drobinek zawartych w produktach kosmetycznych – peelingach i pastach do zębów.
Maleńkie cząsteczki o wielkości poniżej 5 mm przedostają się do wody w różny sposób. Opady atmosferyczne zmywają je z ulic i terenów rolniczych do rzek i jezior. Mikroplastik często występuje w ściekach komunalnych. Tradycyjne oczyszczalnie niestety nie są w stanie skutecznie go usunąć. W rezultacie cząstki przenikają do wód powierzchniowych i podziemnych. Obecnie naukowcy odnajdują ślady tych zanieczyszczeń nawet w najdalszych zakątkach świata.
W jaki sposób oddziałują na nasze zdrowie?
Wpływ drobnych cząstek tworzyw sztucznych na zdrowie człowieka jest przedmiotem intensywnych badań naukowych. Maleńkie fragmenty przedostają się do organizmu podczas spożycia zanieczyszczonej wody. Wdychanie unoszących się w powietrzu cząstek także jest niebezpieczne. Mikroplastik z układu pokarmowego i oddechowego przenika przez błony komórkowe i dociera do innych narządów.
Gromadzenie się toksycznych substancji w organach wewnętrznych to jedno z głównych zagrożeń. Tworzywa sztuczne często zawierają dodatki chemiczne: ftalany i bisfenol A (BPA). Obie substancje zaburzają pracę układu hormonalnego, co prowadzi do zaburzeń endokrynologicznych, problemów z płodnością i zwiększonego ryzyka wystąpienia nowotworów. Mikroplastik wywołuje reakcje zapalne w tkankach przyspieszające rozwój chorób układu nerwowego czy immunologicznego.
Badania oddziaływania cząstek na zdrowie nadal trwają. Dotychczasowe wyniki i obserwacje sugerują jednak, że problem nie powinien być bagatelizowany. Ciało człowieka nie radzi sobie z obcymi cząstkami na poziomie komórkowym. Trudno w tej chwili przewidzieć wszystkie konsekwencje zdrowotne.
Mikroplastik w wodzie butelkowanej – czy to bezpieczne?
Wielu konsumentów uważa, że woda butelkowana jest czystsza i bezpieczniejsza niż ta z kranu. Jednak badania prowadzone na całym świecie potwierdziły obecność cząstek tworzyw sztucznych w napojach przechowywanych w plastiku. Materiał opakowania i proces butelkowania zanieczyszczają płyn. Mikroskopijne cząstki uwalniają się z wraz z przedłużaniem czasu przechowywania, a także pod wpływem wysokiej temperatury.
Woda z kranu podlega surowym normom jakości. Służby sanitarne regularnie monitorują jej skład. Domowe filtry redukują ilość zanieczyszczeń i poprawiają smak. Woda butelkowana nie gwarantuje ochrony przed mikroplastikiem. Ogólnodostępne rozwiązania są zdrowsze i przyjazne środowisku.
Jakie są sposoby na unikanie mikroplastiku w wodzie?
Istnieje kilka praktycznych metod. Korzystanie z systemów filtracji w domu to jedno z najskuteczniejszych rozwiązań. Dzbanki filtrujące wychwytują wiele zanieczyszczeń. Jeszcze lepsze efekty dają filtry podzlewowe.
Zakup domowych filtrów to inwestycja we własne zdrowie. Wiele korzyści przyniesie też zmiana nawyków zakupowych i rezygnacja z wody butelkowanej. Wielorazowe pojemniki wykonane ze szkła czy stali nierdzewnej to rozwiązania przyjazne zdrowiu i naturze.
Jakie są przyszłe wyzwania w walce z mikroplastikiem?
Problem zanieczyszczenia wody drobnymi cząstkami tworzyw sztucznych to wyzwanie o globalnym zasięgu. Unia Europejska przyjęła dyrektywy zakazujące sprzedaży niektórych plastikowych produktów jednorazowego użytku: sztućców, słomek, patyczków higienicznych.
Legislacja to tylko część rozwiązania. Kluczowym zadaniem jest inwestowanie w nowe technologie oczyszczania. Naukowcy pracują nad zaawansowanymi metodami filtracji i biodegradowalnymi materiałami mogącymi zastąpić tradycyjne tworzywa sztuczne. Równie istotna jest edukacja społeczeństwa. Świadome wybory jednostek zmniejszą zapotrzebowanie na produkcję wyrobów plastikowych.
Walka z mikroplastikiem to proces długoterminowy. Wymaga współpracy rządów, przemysłu i obywateli. Tylko zintegrowane działania pozwolą skutecznie chronić zdrowie. Każdy z nas decyduje o tym, jak dużo tworzyw sztucznych trafi najpierw do środowiska, a ostatecznie do wody pitnej. Realną zmianę przyniesie korzystanie z wielorazowych opakowań i inwestowanie w skuteczne filtry. Dzięki świadomym wyborom zapewnimy sobie i przyszłym pokoleniom czystą i bezpieczną wodę.
